Depresja jest bardzo podstępną chorobą, która potrafi zupełnie zrujnować życie prywatne i zawodowe. Co roku na całym świecie na depresję cierpi ponad 350 mln ludzi. Choć jest to bardzo wyniszczająca choroba, nie jest chorobą, z którą nie można żyć, czy zupełnie z niej wyjść.

Objawy depresji

Depresja jest chorobą, która odcina dostęp do życiowych akumulatorów. To co wcześniej przynosiło radość staje się jakby szare, niewidoczne i bez znaczenia. Głównymi kryteriami diagnostycznymi depresji jest obniżenie nastroju, anhedonia, czyli obniżona zdolność do odczuwania radości i utrata zainteresowań oraz zmniejszona aktywność i zmniejszenie energii prowadzącej do wzmożonej męczliwości. Osoby cierpiące na tę chorobę bardzo często świat widzą w czarnych barwach, to co wcześniej wydawało się oczywiste do osiągnięcia, teraz jest nierealną perspektywą. Do tego dochodzi ciągłe poczucie winy i znaczne obniżenie poczucia własnej wartości. Depresja często rozpoczyna się od mogłoby się wydawać mało znaczących zaburzeń snu i zmniejszonym apetytem. Osoby, które od lat cierpią na  zaburzenia depresyjne nawracające potrafią zidentyfikować ten moment, w którym choroba powraca, pierwszym objawem bardzo często są właśnie problemy ze snem.

W ostatnich latach słowo depresja stało się w pewien sposób modne, często jest nadużywane. Każdy z nas może mieć słabsze chwile, w których chce spędzić cały dzień w łóżku, czy też nie ma ochoty na towarzyskie spotkania, nie oznacza to wcale, że cierpi na depresję. Aby stwierdzić, że to co się dzieje z człowiekiem może być depresją, według kryteriów diagnostycznych musi trwać przynajmniej dwa tygodnie. Używając określenia „chyba mam depresję” przy zwykłym słabszym dniu, wiele osób nie zdaje sobie sprawy, jak straszną chorobą ona jest. Warto pamiętać, że 60% osób cierpiących na tę chorobę miewa myśli samobójcze, niestety część z nich je realizuje, a częstym ich motywem jest uwolnienie się od ogromnego cierpienia jakie niesie za sobą depresja.

Funkcje poznawcze, które ulegają pogorszeniu w depresji

Określając funkcje poznawcze w dużym skrócie, można stwierdzić, że są to wszystkie procesy, dzięki którym orientujemy się w otaczającym nas świecie, dzięki którym przyswajamy informację, podejmujemy decyzje i zachowujemy się we właściwym dla nas sposób. Osoby cierpiące na depresję w znacznym stopniu mogą odczuwać pogorszenie funkcji poznawczych. Często zgłaszaną trudnością jest znaczne osłabienie możliwości koncentracji uwagi. Czytanie jednego zdania kilkukrotnie i brak możliwości wyciągnięcia wniosków z przeczytanych słów zdarza się notorycznie podczas choroby. Pamięć zarówno krótkotrwała jak i długotrwała może zostać obniżona. Pacjenci bardzo często są w stanie przypomnieć sobie jedynie negatywne zdarzenia z własnego życia. Szczególnie kłopotliwe dla młodych osób cierpiących na depresję są znacznie zmniejszone możliwości uczenia się oraz słaba efektywność. Bardzo często można spotkać u osób cierpiących na depresję spowolnienie mowy. Osoby te mówią znacznie wolniej, długo zbierają słowa w całość zdania. Dlatego też osoby chore na depresję wydają się być kilka kroków do tyłu za biegnącym światem, dla osoby zdrowej, która się temu przygląda może to być zupełnie niezrozumiałe.

Depresja wśród dzieci i młodzieży

Choć powszechnie przyjęło się przekonanie, że na depresję cierpią głównie osoby dorosłe, niestety dzieci i młodzież również nie jest wolna od tego zaburzenia. Objawy depresyjne stwierdza się u co ósmego ucznia szkół ponadgimnazjalnych i u co jedenastego ucznia gimnazjów. Niepokojącym sygnałem jest fakt, że dwie na trzy osoby cierpiące na depresję w tak młodym wieku przejawia myśli samobójcze. W psychiatrii dziecięcej depresja jest stosunkowo nowym zaburzeniem, w klasyfikacji pojawiła się dopiero pod koniec XX wieku.  Sama choroba stwarza spore problemy diagnostyczne, być może dlatego jest tak wiele nierozpoznanych przypadków. Jest to szczególnie niebezpieczne ze względu na spore ryzyko wystąpienia prób samobójczych u dzieci i młodzieży. Często depresja łączy się z uzależnieniami i poważnymi zaburzeniami w funkcjonowaniu młodego człowieka w otaczającym go świecie. Rodzice i nauczyciele powinni być czujni, kiedy zauważone zostaną takie zachowania jak: lęk, drażliwość, wycofanie, coraz częstsza absencja w szkole, zaburzenia snu i ogólne znaczne zmiany w zachowaniu dziecka, mogą to być przesłanki, że z dzieckiem dzieje się coś niedobrego. W takich sytuacjach warto zgłosić się do psychologa, aby zweryfikować, czy są to jedynie chwilowe trudności spowodowane jakąś znaną nam sytuacją, czy też może to być depresja.

Leczenie depresji

Leczenie depresji jest bardzo złożone i wymaga ogromu pracy ze strony osoby chorej, psychiatry i psychoterapeuty. Najlepszą formą leczenia jest połączenie farmakoterapii i psychoterapii. Szczególnie w przypadkach głębokiej depresji początkowo najlepszą formą leczenia jest farmakoterapia. Najczęściej po kilku tygodniach, kiedy objawy powoli ustępują należy w proces leczenia włączyć psychoterapię. W przypadku tej choroby najlepsze efekty niesie za sobą psychoterapia poznawczo-behawioralna, która ma na celu ukształtowanie bardziej adaptacyjnych zachowań w miejsce istniejących objawów depresyjnych.

W przypadku depresji reaktywnej, która jest odpowiedzią na trudne wydarzenia w życiu najlepszą formą leczenia jest psychoterapia, która ma na celu uporanie się z trudnościami dnia codziennego i rozwiązaniem problemów, z którymi zmaga się osoba cierpiąca na depresję. Uczestnictwo w psychoterapii również uczy jak reagować na nadarzające się trudne sytuacje i jak radzić sobie z przykrymi emocjami, czy zdarzeniami.

Lekka, czy umiarkowana depresja bardzo często nie wymaga leczenia farmakologicznego. W walce z tą chorobą bardzo ważna jest systematyczna aktywność fizyczna, która pomaga utrzymać równowagę w zdrowiu fizycznym jak i psychicznym, a także pozwala na zmniejszenie stresu. Odpowiednia dieta, bogata w świeże warzywa i owoce, oraz posiłki pełnoziarniste pozwala na utrzymanie równowagi w organizmie. W chwilach stresowych warto korzystać z technik relaksacyjnych. Wykorzystywanie choćby prostych metod oddechowych może znacznie obniżyć stres. Warto dbać również o higienę snu, dzięki temu można wstać wypoczętym i dobrze rozpocząć dzień. Jednak najważniejsze co pomaga powrócić do zdrowia, lub ustrzec się przed nawrotem choroby to dobre, wspierające relacje rodzinne i przyjacielskie.

Depresja jest bardzo poważną chorobą, jednak nie jest zaburzeniem, z którego nie można wyjść. Nawet jeśli pojawi się w naszym życiu, z powodzeniem można z nią walczyć. Przestrzeganie zaleceń lekarza, systematyczny kontakt z psychologiem oraz zwykłe dbanie o swój stan psychiczny i fizyczny może świat widziany w ciemnych barwach zmienić na pełno kolorowe i prawdziwie radosne życie.

Talarowska, M. Florkowski, A. Gałecki, P. Wysokiński, A. Zbolarski, K. Funkcje poznawcze w depresji. Psychiatria Polska 2009 tom XLIII, numer 1 strony 31-40.

Szramowska, A. Bornikowska, K. Zasada, J. Pakuła, M. Miecek, M. Naduk, M. Boniecka, A. Sendela, J. Zduńczyk, B. Szczypowska, A. Ocena występowania objawów depresji u dzieci i młodzieży – badanie pilotażowe. Przegląd Pediatryczny 2012, VOL 42, No4, 189-193.